საგანგებო სიტუაციები და ბავშვთა უფლებები

ევროპის საბჭო თავის ანგარიშებში ხაზს უსვამს იმ გაზრდილ საფრთხის ბავშვის მიმართ ძალადობასთან დაკავშირებით.  აღნიშნულ პრობლემასთან გამკლავების ევროპის საბჭო სახელმწიფოებს მოუწოდებს შექმნან სპეციალური სატელეფონო დახმარებისა და ცხელი ხაზები ლანზაროტას კონვენციის [7] მოთხოვნების შესაბამისად, რომელიც ბავშვებს შესაძლებლობას მისცემს დროულად და ეფექტურად გააკეთონ შეტყობინება [8].

3. წვდომა ხარისხიან განათლებაზე

პანდემიამ კიდევ უფრო გაზარდა უთანასწორობა ბავშვებს შორის. განათლების ონლაინ მოდელზე გადასვლამ კიდევ უფრო გააღრმავა უთანასწორობა და ბავშვების სოციალური ნიშნით დაყოფა. ხარისხიან ონლაინ განთლებაზე წვდომა მნიშვნელოვანი უთანასწორობით ხასიათდება, რაც მრავალი ფაქტორით არის განპირობებული, რომელთა შორის უნდა გამოიყოს მშობლების შესაძლებლობა და უნარები დაეხმარონ ბავშვებს სასწავლო მასალების მომზადებაში, წვდომა ინტერნეტზე და შესაბამის აღჭურვილობაზე, ოჯახში არსებულ მდგომარეობაზე, ონლაინ სწავლებაში ჩართვისათვის საჭირო სივრცის არსებობაზე და ა.შ [9]. შესაბამისი დეტალური ანალიზისა და აღნიშნული უთანასწორობის აღმოფხვრის მიზნით გატარებული კონკრეტული ღონისძიებების გარეშე, ბავშვებს შორის უთანასწორობა კიდევ უფრო იზრდება.

მნიშვნელოვანია, რომ ხარისხიანი განათლების მიწოდების მიზნით გატარებული ღონისძიებების დროს გათვალისწინებული იყოს ცალკეული მოწყვლადი ჯგუფების ინდივიდუალური საჭიროებები, მაგალითად, სიღარიბეში მცხოვრები ბავშვები, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვები, ინსტიტუციაში და თავისუფლების აღკვეთის დაწესებულებებში მცხოვრები ბავშვები და ა.შ. ევროპის საბჭოს წევრმა ქვეყნებმა მნიშვნელოვანი ინიციატივები განახორციელეს აღნიშნულ უთანასწორობასთან საბრძოლველად, რომელმაც პოზიტიური შედეგები გამოიწვია.

აზერბაიჯანში, ხორვატიაში, მონტენეგროში, პორტუგალიასა და სლოვენიაში, სწავლის პროცესი ხორციელდება სატელევიზიო არხების გამოყენებით, ასევე ონლაინ პლატფორმებზე, რომ მაქსიმალურად იყოს უზრუნველყოფილი ყველა ასაკის ბავშვისთვის საგანმანათლებლო პროგრამების მიწოდება, განსაკუთრებით კი მათთვის, ვისაც არა აქვს წვდომა ინტერნეტზე.

ბელგიასა და ხორვატიაში მთავრობამ შეიმშავა დაფინანსების სქემა, რომლის ფარგლებშიც მოხდა ყველა ბავშვის აღჭურვა ლეპტოპებითა და შესაბამისი ტექნოლოგიური აღჭურვილობით, რათა უზრუნველყოფილი იყო ყველა ბავშვის ჩართვა ონლაინ სწავლებაში.

მონტენეგრო -  მონტენეგროში ყველა სასწავლო მასალა ადაპტირდა და შემდეგ პერსონალურად მოერგო სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე მოსწავლეების ონლაინ სწავლებას.

უნგრეთი - უნგრეთში სოციალურად დაუცველი ოჯახების ბავშვებს შეუძლიათ ისარგებლონ სკოლის ინფრასტრუქტურით და მასწავლებლები ქმნიან ალტერნატიულ მიდგომებს, რომ ბავშვებმა სხვების თანასწორად დაძლიონ სასწავლო მასალა. ზოგჯერ იყენებენ ასევე სატელეფონო კომუნიკაციას და პატარა მუნიციპალიტეტებში პირისპირ შეხვედრებიც არის შესაძლებელი. მთავრობამ ასევე იყიდა ცენტრალური ბიუჯეტიდან ტექნიკური აღჭურვილობები, ათასობით ლეპტოპი და პერსონალური კომპიუტერები.

ინგლისი - მთავრობამ გამოყო დამატებითი 400 მილიონი ფუნტი დისტანციური სწავლებისა და სოციალური სერვისების მხარდასაჭერად, მათ შორის 1.3 მილიონი დაიხარჯა ლეპტოპებისა და ტაბლეტების შესაზლენად და მობილურ ოპერატორებთან თანამშრომლობით მოხერხდა უფასო წვდომის უზრუნველყოფა ინტერნეტზე სოციალურად დაუცველი ოჯახებისთვის. ასევე, დამატებითი მხარდაჭერა მიწოდებათ ბავშვებს, რომლეთაც აქვთ სასწავლო გეგმის დაძლევის სირთულეები. ცალკე სერვისი შეიქმნა ბავშვებისათის უფასო გაკვეთილების ჩატარების მიზნით, როდესაც ბავშვებს აქვთ ამის საჭიროება.

COVID-19-ის პანდემიამ არაერთი ქვეყნის მაგალითზე დაგვანახა, რომ სახელმწიფოებს სერიოზულად ესაჭიროებათ საკუთარი ხედვისა და პოლიტიკის ცვლილება ბავშვთა უფლებების დაცვის გაუმჯობესების მიზნით. აღნიშნულ ქვეყნებს შორის არის საქართველოც, სადაც გლობალური პანდემიის პირობებში კიდევ უფრო გაიზარდა ბავშვის უფლებების დარღვევის მაჩვენებელი თითქმის ყველა სფეროში. ამ ფონზე სახელმწიფოს მიერ გატარებული ღონისძიებები კი უკვე არსებული და კიდევ უფრო გამწვავებული პრობლემების მოსაგვარებლად სრულიად არაეფექტურია. მნიშვნელოვანია, რომ მომავალ ადამიანის უფლებათა დამცველ სამოქმედო გეგმებსა და პოლიტიკის დოკუმენტებში ბავშვის უფლებების დაცვას მნიშვნელოვანი ადგილი დაეთმოს, ახალ რეალობასთან შესაბამისობაში დაიგეგმოს ახალი მომსახურებები, გაძლიერდეს და მოდიფიცირდეს არსებული სოციალური დაცვისა და რეაბილიტაციის მომსახურებები. აღნიშნულ პროცესში კი აუცილებელია შესწავლილი და გამოყენებული იყოს ის დაგროვებული პოზიტიური გამოცდილება, რომელიც სხვადასხვა ქვეყნაში ბავშვის უფლებების დაცვის მიზნით გატარებულმა ღონისძიებებმა და შესაბამისმა პროგრამებმა გამოავლინა. განსაკუთრებული ყურადღება უნდა დაეთმოს ასევე ბავშვთა ფსიქიკური ჯანმრთელობის დაცვის საკითხს, რომელიც საჭიროებს უწყებათაშორის თანამშრომლობას, ჯანდაცვის, განათლების, შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და პროკურატურის უწყებების ერთობლივ მუშაობას და სისტემური ცვლილებების განხორციელებას. ყველაზე მთავარი რაც საქართველომ ახალი გეგმებისა და პოლიტიკის დოკუმენტების შექმნის პროცესში უნდა გააკეთოს არის ის, რომ პრიორიტეტად უნდა აქციოს ბავშვის უფლებებზე დაფუძნებული რეაგირების მექანიზმების შექმნა, რომელიც შესაძლებლობას მოგვცემს ბავშვის უფლებების კონვენციის მოთხოვნების შესაბამისად ბავშვის უფლებების დაცვას, ჯანმრთელობის, განათლების, ძალადობისგან დაცვისა და სხვა სფეროების მიმართულებით.